مقایسه تطبیقی ظرفیت‌های صنعت چاپ و نشر در ایران و تایلند

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، صنعت چاپ و نشر یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های فرهنگی هر کشور به‌شمار می‌رود که در ترویج علم و دانش و گسترش هویت فرهنگی و صادرات محتوای بومی نقش اساسی ایفا ودوکشور هر یک با پیشینه‌ای غنی در زمینه ادبیات و دانش، مسیرهای متفاوتی را در توسعه صنعت چاپ طی نموده که مقایسه تطبیقی ظرفیت‌ها، ساختارها، چالش‌ها و فرصت‌های در حوزه چاپ و نشر می توان راه گشا باشد.

ایران با پیشینه‌ای طولانی در ادبیات، تاریخ، فلسفه و دین، جایگاه ویژه‌ای در جهان اسلام و منطقه آسیای غربی دارد که پس از انقلاب اسلامی، طی 14 دهه گذشته، حدود یک میلیون و هفت‌صد هزار عنوان کتاب در ایران منتشر شده و بیش از 5000 انتشارات فعال در این حوزه حضور دارند.

زیرساخت‌های صنعتی مجهز، از جمله چاپخانه‌های پیشرفته، زمینه چاپ سالانه بیش از 110٬000 عنوان کتاب را فراهم که از نظر تعداد کتاب‌های جدید منتشرشده در سال، در بین 10 کشور برتر جهان قرار دارد.

در کشور تایلند هم هرچند صنعت چاپ در مقایسه با ایران قدمت کمتری دارد، اما با ورود فناوری‌های نوین و دیجیتال، توانسته خود را با تحولات جهانی هماهنگ سازد.

دو نهاد اصلی در کشور تایلند یعنی “انجمن ناشران و توزیع‌کنندگان کتاب تایلند PUBAT” و” انجمن چاپ تایلند” نقشی محوری در توسعه و نظارت بر این صنعت دارد و در حوزه چاپ بسته‌بندی، تبلیغات، و چاپ دیجیتال رشد قابل توجهی داشته است.

پیرامون تولید محتوا و موضوعات غالب در ایران، تنوع موضوعی بالایی در کتاب‌ها از علوم انسانی مانند جامعه‌شناسی، فلسفه، روان‌شناسی، حقوق و اقتصاد گرفته تا مطالعات اسلامی، هنر و تاریخ. این ظرفیت گسترده سبب شده است که کتاب‌های ایرانی در بازارهای جهانی نیز جایگاه قابل توجهی و به‌ویژه در حوزه‌های ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی. پیدا نموده است.

  درکشور تایلند، محتوای غالب در بازار نشر بیشتر بر ادبیات عامه‌پسند متمرکز است. ژانرهایی چون داستان‌های عاشقانه، «پسران عاشق” (Boys’ Love)” و مانگای ژاپنی محبوبیت بالایی دارند. با این حال، دولت تایلند به‌تازگی طرح‌هایی برای ارتقای محتوای فرهنگی و تبدیل کتاب به ابزار قدرت نرم که از جمله پروژه «تبدیل کتاب به فرهنگ» که هدف آن تولید فیلم، سریال و انیمیشن بر اساس آثار ادبی تایلندی در دستور کار قرار داده است.

در مورد فناوری و نوآوری در صنعت چاپ درکشورمان در زمینه توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات در صنعت نشر، گام‌های مهمی برداشته از جمله ایجاد نمایشگاه کتاب مجازی تهران و بهره‌گیری از سامانه‌هایی مانند “کتاب.آی‌آر” که ارتباط میان ناشران داخلی و خارجی را تسهیل و همچنین طرح‌هایی مانند “TOP” برای حمایت از ترجمه آثار علوم اسلامی وانسانی به دیگر زبان‌ها، نشان از نگاه بین‌المللی در صنعت چاپ کشورمان دارد.

در کشور تایلند نیز در حوزه چاپ دیجیتال پیشرفت چشمگیری داشته که استفاده از چاپگرهای پیشرفته مانند Canon و Konica و همچنین گسترش پلتفرم‌هایی نظیر ReadAWrite و Meb، امکان انتشار آسان کتاب‌های دیجیتال و حمایت از نویسندگان مستقل را فراهم کرده که این روند به کاهش هزینه‌ها و پاسخ به تقاضای بازار دیجیتال کمک کرده است.

درخصوص چالش‌ها و فرصت‌ها در کشورمان با وجود موفقیت‌ها، ایران با چالش‌هایی نظیر تحریم‌های بین‌المللی، مشکلات ارزی برای واردات کاغذ و ماشین‌آلات، و محدودیت در توزیع جهانی آثار مواجه و با این حال، برخورداری از محتوای غنی، ظرفیت بالای نیروی انسانی و برنامه‌های حمایت از ترجمه توانسته فرصت‌هایی بزرگ برای نفوذ فرهنگی و صادرات محتوای بومی ایجاد نماید.

کشور تایلند نیز با چالش‌هایی مانند قیمت بالای کاغذ، نبود فناوری بومی در برخی بخش‌ها، و رقابت سنگین با شبکه‌های اجتماعی روبه‌روست اما پتانسیل بالای بازار دیجیتال، نیروی انسانی ماهر و پشتیبانی دولت از تبدیل کتاب به محصولات رسانه‌ای، زمینه رشد دوباره این صنعت را فراهم نموده است.

در رابطه با نمایشگاه‌ها و ارتباطات بین‌المللی ، نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای فرهنگی در خاورمیانه به‌شمار می‌رود که هر ساله با حضور ناشران داخلی و خارجی برگزار و این نمایشگاه علاوه بر معرفی آثار جدید، زمینه‌ساز ارتباط و همکاری‌های بین‌المللی در حوزه نشر می باشد.

در کشور تایلند نیزنمایشگاه بین‌المللی کتاب بانکوک که توسط PUBAT برگزار که با حضور بیش از 1.4 میلیون نفر بازدیدکننده و فروش 438 میلیون بات در سال معادل حدود 12.5 میلیون دلار در 2024، نقش کلیدی در معرفی کتاب‌های داخلی و جذب مخاطب ایفا و این رویداد نمادی از پویایی بازار کتاب تایلند در سطح منطقه می باشد. 

نقش صنعت نشر در دیپلماسی فرهنگی در جهان امروز که قدرت نرم نقشی روزافزون در سیاست خارجی کشورها ایفا می‌کند کتاب علاوه بر حامل بودن دانش و اطلاعات، بیانگر سبک زندگی، ارزش‌ها و بینش‌های تمدنی یک ملت نیز است.

ایران و تایلند هر دو دارای تمدن‌های باستانی و هویت فرهنگی متمایز و صادرات کتاب، ترجمه آثار فاخر، و حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی، از جمله ابزارهایی است که می‌تواند چهره‌ای اصیل و فرهنگی از این دو کشور در سطح جهانی ارائه دهد.

در ایران، برنامه‌هایی مانندطرح “TOP” برای حمایت از ترجمه آثار فارسی به زبان‌های خارجی، و مشارکت ناشران در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب مانند فرانکفورت، پکن و مسکو، نمونه‌هایی از این تلاش‌های دیپلماتیک فرهنگی باشد.

در تایلند نیز، وزارت فرهنگ برنامه‌هایی برای ترجمه آثار ادبی کلاسیک تایلندی به زبان انگلیسی و چینی با هدف گسترش نفوذ فرهنگی در آسیای شرقی و جنوب‌شرقی راه‌اندازی کرده است.

در کشورمان با وجود چالش‌هایی مانند مشکلات ارزی، تورم در هزینه‌های تولید، و محدودیت‌های صادرات فرهنگی، صنعت چاپ ایران در حال تطور دیجیتال و توسعه زیرساخت‌های نوین ،  کتاب‌های الکترونیکی، کتاب‌های صوتی، و توزیع آنلاین از طریق پلتفرم‌هایی مانند طاقچه، فیدیبو و کتاباه در حال گسترش و بعلاوه، افزایش تقاضا برای آثار مذهبی، تاریخی، و فلسفی ایرانی در بازارهای جهان اسلام، فرصت رشد قابل‌توجهی فراهم کرده است.

در کشور تایلند نیز تحولات دیجیتال، تنوع محتوا، و سبک‌های نوشتاری مدرن در تایلند، این کشور را به یکی از مراکز نوظهور صنعت نشر در جنوب‌شرقی آسیا بدل و با توجه به علاقه نسل جوان به داستان‌های مصور، پادکست‌های روایی، و پلتفرم‌های محتوایی آنلاین، آینده صنعت نشر این کشور به سوی چندرسانه‌ای شدن حرکت و اگر زیرساخت‌های آموزش نیروی انسانی در حوزه ویراستاری، ترجمه و نشر دیجیتال تقویت شود، تایلند می‌تواند به یکی از قطب‌های فرهنگی منطقه بدل گردد.

در پایان گفتنی است صنعت چاپ و نشر در ایران و تایلند، هرچند با تفاوت‌هایی در تاریخ، ساختار و اولویت‌های محتوایی همراه اما هر دو مسیر توسعه فرهنگی و تأثیرگذاری بین‌المللی را دنبال می‌کنند.

ایران با پشتوانه تمدنی، غنای متون علمی-فلسفی و شبکه گسترده نشر، و تایلند با نوآوری در صنعت چاپ دیجیتال، محبوبیت ادبیات عامه‌پسند، و نگاه فرهنگی به آینده، ظرفیت‌هایی متمایز دارند.

هر دو کشور با میراث فرهنگی غنی و تجربه‌های متفاوت در صنعت نشر هستند که ایران با تمرکز بر محتواهای علمی، اسلامی و فلسفی و برخورداری از شبکه ناشران گسترده، ظرفیت بالایی برای تأثیرگذاری در بازارهای فرهنگی بین‌المللی دارد و در مقابل، تایلند با حرکت به‌سوی دیجیتال‌سازی، بهره‌گیری از رسانه‌های نوین و حمایت دولتی در پی تبدیل محتوای بومی به قدرت نرم منطقه‌ای  می‌باشد.